بررسی روایات تفسیری امام صادق (ع) در جزء شانزدهم قرآن کریم

روایات تفسیری بر جای مانده از پیامبر (ص)و اوصیای گرانقدرش یکی از منابع معتبر تفسیر و مطمئن ترین راه برای دست یافتن به بخشی از معانی قرآن می باشد، لذا بی گمان سخنان تفسیری آن بزرگواران میراثی است گرانقدر و مورد نیاز هر مفسری، اما متاسفانه آمیخته شدن اینگونه روایات به آفات وآسیب هایی، بایسته بودن مطالعه و تنقیح این گفته های گهر بار را، آشکار می سازد. پژوهش حاضر در راستای این هدف روایات تفسیری امام صادق (ع)را در جزءشانزدهم (سوره کهف، سوره مریم، سوره طه) مورد مطالعه وبررسی قرار داده است. در این نوشتار به پرسش هایی چون: روایات تفسیری امام صادق(ع)چه میزان از آیات را پوشش می دهد؟ این روایات از حیث سند دارای چه وضعیتی هستند؟ گونه های تفسیری امام صادق(ع)کدامند و امام در چه موقعیت هایی این سخنان را ایراد فرموده اند؟ امام صادق(ع)چه روش تفسیری داشته اند؟ روایات تفسیری دارای چه کاستی هایی هستند و دچار چه آفاتی شده اند؟ مفسران چه بهره هایی از این روایات برده اند ؟برخی از پرسش هایی بوده است که در این نوشتار بدان ها پاسخ داده شده است. در کوتاه سخن باید گفت که از 343 آیه موجود در جزء شانزدهم، فقط ذیل 68 آیه آن از امام صادق(ع)روایت تفسیری نقل شده است. از 180 روایتی که ذیل این آیات وجود دارد حدود 30 در صد آنها دارای سند معتبر هستند، ولی بررسی متن روایات بیانگر این موضوع بودند که صرف ضعف سند نمی توان حکم به جعل روایات نمود و آنها را کنار گذاشت. این روایات در موقعیت های گوناگونی از امام صادق(ع)نقل شده است از جمله در پاسخ پرسشی از مفاد و مراد آیه ، استشهاد به آیه ای در مقام استدلال و احتجاج، و یا تفسیر آیه ای، بیان معنای واژه ای از آیه قرآن، بیان مصادیق ظاهری و باطنی و ... . تفسیر قرآن به قرآن، قرآن به سنت، بیان تمثیلی و تفسیر قرآن با استفاده از قواعد عقلی از جمله روش های است که این امام همام در این روایات برای تفسیر آیات بکار بسته اند. جامع نبودن، ضعف سند و در آمیختگی تفسیر و تاویل، ظاهر و جری و بطن و... از جمله آفت ها وکاستی های روایات تفسیری بشمار می آیند.